Podczas gdy kreatywne myślenie pozwala na generowanie innowacyjnych pomysłów, myślenie krytyczne wymaga dociekliwości w analizie faktów, a następnie formułowania celnych wniosków. Nie jest pojedynczą cechą, ale zbiorem obejmującym umiejętność stawiania trafnych pytań, identyfikowania niespójności, solidnego argumentowania i syntezy. Jednym słowem: talentem do łączenia kropek.

Umiejętność łączenia kropek

Krytyczne myślenie potrzebuje pytań. Dlaczego? Co dalej? Co z tego? Po co? Zadając pytania osoba otwiera dialog, aby uzyskać wiedzę. Angażując rozmówcę w szukanie odpowiedzi łączy kropki i pokazuje punkty widzenia, które nie są oczywiste. Tego typu eksploracja może przynieść nieoczekiwane wnioski i pomysły np. w jaki sposób zwiększyć bazę klientów, sprzedaż usług, liczbę subskrypcji czy udział firmy w rynku.

Jakim zwierzęciem jesteś?

Kilka dobrych lat temu firmy, aby poprawić skuteczność identyfikowania osób wyróżniających się krytycznym myśleniem, rozszerzały standardowy zestaw pytań o pytania behawioralne i oparte na scenariuszach. „Jakim problem chciałbyś rozwiązać, gdybyś otrzymał 10 mln złotych finansowania”, „jak opiszesz kolor niebieski osobie niewidomej” lub „ile kosztuje wynajęcie dwupokojowego mieszkania w Gdańsku” – odpowiedzi na te pytania mogą pomóc rekruterowi i hiring managerowi ocenić umiejętności kandydata w zakresie rozwiązywania problemów lub nieszablonowego myślenia. Ale jak zidentyfikować kandydatów, których silną cechą jest umiejętność krytycznego myślenia?

Odwróć proces rozmowy rekrutacyjnej

Pozwól kandydatowi przeprowadzić rozmowę… z tobą. Niech wykracza poza możliwość zadawania ci pytań typu „jaka jest kultura firmy”. Po to, aby kandydat mógł pokazać swoją ciekawość i wnikliwość, a do tego wykazać się pomysłowością. Znasz przypadek tostera?

Przypadek tostera

Podczas rekrutacji do firmy IT rekruter poprosił kandydata: „Sprzedaj mi toster”. Zaskoczony kandydat milczał przez chwilę. Następnie, zamiast odpowiedzieć, zaczął zadawać pytania: ile masz osób w rodzinie, czy masz małe dzieci, czy masz dużą czy małą kuchnię, częściej jecie wspólnie śniadanie czy obiad, jak często jecie poza domem, jaki rodzaj pieczywa najbardziej lubicie itd.

Kandydat chciał w ten sposób przede wszystkim dobrze zrozumieć kontekst, aby w kolejnym kroku sprzedać rekruterowi dokładnie to, czego ten potrzebował. Zadając pytania chciał dopasować cechy i funkcje hipotetycznego tostera do potrzeb konkretnego klienta.

Z kolei rekruter chciał zobaczyć, jak kandydat poradzi sobie z niejednoznaczną sytuacją – czy od razu ruszy z prezentację sprzedażową na gorąco, czy podejdzie do problemu od innej strony. 

Na czym polega rozmowa rekrutacyjna typu flip

Powyższy przypadek był przykładem z rozmowy rekrutacyjnej wykorzystującej technikę flip, dzięki której możesz poznać styl pracy, sposób myślenia i podejmowania decyzji przez kandydata, a nawet sprawdzić, czy wykazuje cechy przywódcze.

Tak może wyglądać flip w czterech krokach:

1. Zidentyfikowanie problemu

Krótko opisz kandydatowi problem i zaproś go do swobodnej wypowiedzi, aby dowiedzieć się jak do niego podejdzie. Jeśli w którymś momencie kandydat utknie, zachęć go do zadawania pytań. Jesteś osobą, która ma wszystkie informacje, których potrzebuje kandydat. Ten pierwszy krok polega bardziej na prawidłowym zidentyfikowaniu problemu, niż na jego rozwiązaniu.

Oceń sposób, w jaki kandydat podszedł do problemu. Czy potraktował sytuację dosłownie, czy starał się dotrzeć do jej sedna poprzez zadawanie pytań? Czy zadawał takie pytania, aby uzyskać od ciebie wszystkie potrzebne informacje i podjąć decyzję?

2. Umieszczenie problemu w kontekście

Kiedy kandydat już zdefiniuje problem, zachęć go do zadawania pytań dotyczących szerszego kontekstu, typu: jakich informacji jeszcze ode mnie potrzebujesz, aby przygotować rekomendację.

Oceń, czy dzięki zadawanym pytaniom i otrzymanym odpowiedziom umieścił problem w odpowiednim kontekście. Czy spojrzał na niego w odniesieniu do tego, co dzieje się na rynku, wśród klientów lub działań konkurencji, czy odniósł się do sytuacji w czasie i przestrzeni? Czy aktywnie słuchał, dostosowując swoje pytania na bieżąco, czy modyfikował je aby lepiej wysondować temat?

3. Łączenie kropek

Zadaj kandydatowi pytanie: „Jakie są najważniejsze kroki, którą twoim zdaniem należy podjąć?”. Osoba myśląca krytycznie pokaże, w jaki sposób potrafi równolegle wykorzystywać i łączyć ze sobą różne informacje, aby dogłębnie zrozumieć problem i podjąć najlepszą decyzję.

Oceń, czy narracja prowadzona przez kandydata była tylko podsumowaniem zebranych danych czy też ich syntezą.

4. Działanie

Na tym ostatnim etapie zadaj pytanie: „Jakie są najważniejsze kroki, które podjąłbyś w pierwszej kolejności?”

Zwróć uwagę, czy kandydat zadał pytania na temat kluczowych interesariuszy, wpływowych osób, słowem sojuszników, których warto mieć po swojej stronie. Czy starał się dowiedzieć jak najwięcej o możliwych hamulcach lub przeszkodach, które mogą go blokować w działaniach?

Jak ocenić umiejętność krytycznego myślenia u kandydata?

W ocenie umiejętności krytycznego myślenia u kandydata nie chodzi o ocenę słuszności konkretnej rekomendacji jaką kandydat zaproponował jako rozwiązania problemu. Chodzi o to, aby sprawdzić jak podszedł do analizy i procesu podejmowania decyzji.

• Oceń czy pytania były konsekwentne?
• Czy pojawiły się zbędne?
• Czy były ogólne czy szczegółowe?
• Czy kandydat zadał nie tylko pytania merytoryczne, ale także oceniające?
• Czy kandydat zmieniał zdanie, zagłębiał się w temat i powracał do niego z innej perspektywy?
• Czy pytania były osadzone w kontekście problemu i jego otoczenia?

Rozwijamy się poprzez zadawanie pytań. Tymczasem wpaja się nam, że w pracy powinniśmy już znać odpowiedzi. W ten sposób lekceważy się w biznesie fakt, że to właśnie ci, którzy zadają pytania, aktywując krytyczne myślenie mogą ujawnić słabe strony strategii lub wskazać alternatywną ścieżkę rozwiązań.

Inspiracją do wpisu był artykuł „How to Evaluate a Job Candidate’s Critical Thinking Skills in an Interview” opublikowany na łamach Harvard Business Review nr. 09.2023.

Chcesz rekrutować jeszcze skuteczniej? Więcej podpowiedzi i inspiracji znajdziesz w sekcji Skuteczna Rekrutacja.